Gizli: Franco İspanya'sından Kaçak Filmleri 24–27 Haziran 2010

İstanbul Modern Sinema, İspanyol sinemasının çok özel bir bölümünü su yüzüne çıkarıyor: Franco döneminde bir grup bağımsız yönetmenin faşist rejime karşı el altından ürettikleri filmlerden oluşan bu program ilk kez Türk izleyicisiyle buluşuyor. Katalonya’da kaçak film üreten, dağıtan ve gösterim yapan yönetmenler işçi hareketinden, siyasi partilere Franco-karşıtı ilkeleriyle film yapmış, film kulüplerinden sosyal ve kültürel derneklere uzanan bir dağıtım ağı kurmayı bile başarmışlardır. Çoğu yönetmenin kimliğini sakladığı bu filmler her ne kadar İspanyol sinema tarihinin marjinal bir kısmını temsil etse de diktatörlüğün son yıllarına dair ilk elden kaydettikleri belgeler çok önemli bir rol oynar. İç Savaş’tan sonra doğan sinemacılardan mürekkep bu ekip barınak sorunları, göçler, siyasi tutuklular, ifade ve konuşma özgürlüğünün kaldırılması gibi konuları işleyerek o zamanki rejimin psikolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel sonuçlarını sinema tarihine aktarırlar. Sürgünle entelektüel yok olma arasında bir seçim yapmaya zorlanırlar; buna karşın kendilerini ifade etmeyi ve sanatlarını İspanyol tarihinin yönünü değiştirecek politik bir hareketin hizmetine sunmayı tercih ederler.

1.PROGRAM: POLİTİK MÜCADELE
1-8 ŞUBAT 1976 EYLEMLERİ (MANIFESTACIONS 1/B FEBRE)
Anonim | 1976 | 13'
Üzerinde hiçbir oynama yapılmamış, o anda çekilen bu görüntüler 1975 yılındaki siyasi tutuklular için af eylemlerine ait. Toplu sivil ayaklanmaya dair ender görülebilecek bir belge niteliğinde olan videoya o zamanın polis telsizinden mesajlar eşlik ediyor.

DAĞ (MUNTANYA)
Anonim | 1970 | 10'
Montserrat Manastırı'nda bir grup sanatçı ve aydının ölüm cezasına çarptırılan ETA militanlarının 1970'teki davalarına karşı yaptığı oturma eylemini kayda geçiriyor.

EL SOPAR
Pere Portabella | 1974 | 50'
1974 yılında militan anarşist Salvador Puig Antich'in idam edildiği gece beş eski siyasi tutuklu bir çiftlik ahırında buluşur ve hapishane anılarını anlatırlar. İspanyol bağımsız sinemasının önemli destekçilerinden, avangart sanatçı Portabella içten dili ve dokunaklılığıyla bir belgesel klasiği yaratıyor.

2.PROGRAM: AHLAK VE TOPLUM
MUTLU PARALELO (EL ALEGRE PARALELO)
Josep Maria Ramon, Enrique Ripoll-Freixes | 1964 | 32'
Barselona'da, Franco zamanında dahi fuhuş ve ateşli gece hayatıyla ünlü semti El Paralelo üzerine çarpıcı bir belgesel.

AĞAÇLARDAN UZAKTA (LEJOS DE LOS ARHOLES)
Jacinto Esteva-Grew | 1963-70 | 103'
60'Iar İspanyol sinemasından bir kilometretaşı! Bunuel klasiği, Ekmeksiz Toprak'ı (1932) yeniden yorumlayan film acı ve ölümle ilgili bilinen adetlerin sapkınlığını inceliyor. Yedi yıl boyunca haftasonlarında çekimleri tamamlanan film, ülke reijiminin teşvik ettiği o zamanın moda olan ve hızla modernleşen İspanya'sına bariz bir protesto!

3.PROGRAM: TAŞRA VE KENT: GEÇİM MÜCADELESİ
52 PAZAR (52 DOMINGOS)
Llorenç Soler | 1966 | 29'
İspanyol boğa güreşi üzerine çekilmiş en iyi filmlerden biri! Bir grup genç boğa güreşçisinin başına gelen talihsizlikleri anlatan film aynı zamanda kısıtlı imkanlarla yaşayan sosyal sınıfın umut ve korkularını çok iyi yakalıyor.

ÖFKEYE DOĞRU UZUN BIR YOLCULUK (LARGO VIAJE HACIA LA LRA)
Llorenç Soler | 1969 | 26'
İspanyol mucizesinin altındaki gerçek: Kadın ve erkeklerden oluşan yığınlar kaderlerini şehre emanet etmek üzere taşrayı terk ederler.

ERKEKLER İÇİN TARLA (EL CAMPO PARA EL HOMBRE)
Kollektif Film Class (Helena Lumbreras ve Mariil Lisa) | 1973 |49'
Kaçak sinema hareketinde yer alan sadece iki kadın yönetmen var. İkili, bu kilit çalışmalarında birbirinden farklı iki bölge, Galiçya ve Endülüs'teki kırsal yokluğu inceliyorlar.

4.PROGRAM: ESTETİK TAHRİP: ANARŞİ VE ABSÜRT
TOPLU İSTİFA (LOCK OUT)
Antoni Padrös | 1973 | 127'
Çok yakın zamanda restore edilen film devrimci ile bezgin olmak arasında kalan politik ve cinsel anlamda tatminsiz karakterleri, bu karakterlerin yaşadığı çöplüğü gözlemliyor. Toplu İstifa, müzikal yapısı, rüyamsı sahneleri ve kinayeli anlatımıyla İspanyol avangart sinemasının en heyecan verici örneklerinden. Yönetmen Padrös gündüz bankacılık yaparken, geceleri özgürlük için umutsuzca ağlayan bu dünyayı filme almış.

5.PROGRAM: SINIRIN ÖTESİ: ÖFKENİN ESTETİĞİ
...VE SONRA KIMSE GÜLMEYECEK (...I DESPRES NINGU NO RIURII)
Manel Esteban | 1968 | 16'
Esteban 1968'de tüm dünyaya yayılan isyan ruhun yakalayarak eleştiri sopasını rejimden öteye, İspanya'nın Katolik burjuva kültürüne doğru daha da sertçe sallıyor.

SEXPERIENCE (SEXPERIENCIAS)
Jose Marfa Nunes | 1968 | 94'
Avangart sinema hareketi temsilcisi olan Barselona Okulu'nun kurucu üyelerinden, Nunes, filminde iç içe geçmiş cinsel ve sosyal devrim temalarını işliyor. Yaşlı bir adamla genç bir kızın üzerinden 1968 yılındaki gazete manşetlerini, kabaran başkaldırıların bu karakterlerdeki etkilerini izliyor. Filmin hikaye ile aykırı bandı da dikkat çekici: Dalgalar, ayak sesleri ve araba gürültüsü gibi, görüntüyle eşzamanlı akmayan bu soundtrack, Franco dönemi İspanya'sıyla onun yansıyan imajı arasındaki kopukluğu da simgeliyor.