Yoko Ono, 1933

Yoko Ono, 1960’lı yıllardan beri müzik, görsel sanatlar ve siyasal aktivizm alanında gündemden düşmeyen bir isim. Ono, kariyerinin ilk on yılını Tokyo, Londra ve New York sanat çevrelerinde kavramsal sanat, performans ve deneysel film projeleriyle geçirir. Yoko Ono’nun özellikle New York avangart sanat ortamıyla kurduğu ilişkiler sayesinde Andy Warhol gibi Pop-Art sanatçılarının yanı sıra Fluxus akımının etkileri de işlerinde görülür. Nitekim, Fluxus etkinliklerinde yaptığı radikal performanslarla ün kazanır. Fakat onu asıl dünya çapında popüler bir figüre dönüştüren, Beatles üyelerinden John Lennon ile çok yönlü birlikteliği olur. Lennon’ın öldürüldüğü 1980 yılına dek birlikte tartışma yaratan onlarca müzik, sanat ve film projesi gerçekleştirirler. Popüler kimliklerini siyasal ve toplumsal alanda farkındalık yaratmak için kullanan ikili kendini özellikle savaş karşıtı eylem ve “happening”lere adar. Sonrasında da insan hakları, ırkçılık, feminizm, cinsel özgürlük ve ekolojik meselelerde aktivizme devam eden Ono, 2002 yılında kurduğu LennonOno Barış Ödülü ile bu alanda çalışan kişi ve kurumlara da destek veriyor.

“Ex It”, 1997’den beri çeşitli ölçülerde ve farklı meyve fidanlarıyla yaptığı mekâna özgü bir yerleştirme. Yerleştirmede kadın, erkek ve çocuklar için farklı ebatlarda yapılmış 50 ahşap tabut ve zeytin ağacı fidanları bulunur. Basit ve kaba bir işçilikle yapıldığı belli olan tabutlar, doğal bir felaket ya da savaş sonrasında aceleyle kurulan bir toplu mezarı çağrıştırır. Bu “mezarlıktaki” nereden geldiği belirsiz kuş sesleri, sanatçının kuş seslerini kendi sesiyle karıştırarak tasarladığı bir ses yerleştirmesidir. Her bir tabutun kapağından ve daha ziyade ölünün yüzünün görünmesi beklenen boşluktan dışarıya uzanan ve gün geçtikçe büyüyen zeytin ağacı fidanları görülür. Ölümü simgeleyen tabutların içindeki zeytin ağaçları tarih boyunca barışın, yeniden dirilişin ve ölümsüzlüğün simgesi olarak kabul edilir. Kuş sesleri ise doğanın gücüne ve enerjisine işaret eder. Yerleştirmede birbirine karşıt görünen unsurlar birbirini tamamlar; yaşam ve ölüm sürekli birbirinden doğar, ikisine de anlam kazandıran ve döngüyü devam ettiren ise doğadır. Yoko Ono’ya gore “Ex It”, bir süreklilik olarak yaşamın ta kendisidir, ölüm ise ‘yenilenme ve süreklilik vaadiyle dopdolu yeni hayatı vücuda getirir’.