Hava Kararınca Sanat

İstanbul Modern Sinema, film seçkisi, panel, atölye çalışması ve graffiti gösterileriyle sokak sanatını ele alıyor

İstanbul Modern Sinema, Kent Duvarlarının Yarım Yüzyılı: Burhan Doğançay Retrospektifi’ne yönelik İstanbul Amerikan Başkonsolosluğu işbirliğiyle düzenlediği “Hava Kararınca Sanat” adlı programla sokak sanatının sinemadaki yansımalarına odaklanıyor. 24 Mayıs – 3 Haziran tarihleri arasında düzenlenecek program,film gösterimleri, panel, atölye çalışması ve graffiti gösterilerinden oluşuyor.

“Hava Kararınca Sanat”başlıklı programda, 1980’ler New York’unda gelişen hip hop ve graffiti akımı, 1990’lardaki bağımsız müzik sahnesinden alternatif moda tasarımcılarına uzanan altkültürler ve “kendin yap” felsefesini benimseyen sokak sanatı inceleniyor.

Yedi filmlik bir seçkiyi içeren “Hava Kararınca Sanat” programı kapsamında gösterilecek filmler arasında ilk hip hop filmi olarak kabul edilen ve Rock and Roll Hall of Fame tarafından “gelmiş geçmiş en iyi 10 rock and roll filmi” listesinealınan, 1983 yapımıAsi Tarz; 1984 yılındaki Sundance Film Festivali’nin belgesel alanında birincilik ödülü kazanan ve New York’taki kent peyzajının graffiti sanatçıları tarafından nasıl dönüştürüldüğünü aktaran Stil Savaşları; Rolling Stones’un “Asi Tarz’ın yeni nesil versiyonu” ilan ettiği ve 2004 yılında En İyi Film dalında Independent Spirit Awards’a aday gösterilenSistemi Bombala; Montrealli belgeselci Pablo Aravena’nın New York, Paris, Londra, Barselona, Berlin, Amsterdam, San Paulo ve Tokyo sokaklarında izleyiciyi dünya turuna çıkardığı ve graffitinin izini sürdüğü Sonrası: Bir Sokak Sanatı Rehberi; dünyanın her yerinde sokak sanatının sürdürdüğü kamusal alan savaşını inceleyen Bombala; 1990’larda kaykay, sokak modası, bağımsız müzik gibi günümüz altkültürlerinin bulunduğu yeraltı popüler sanat sahnesinde işe başlayan bir grup sanatçıya odaklanan ve CineVegas Uluslararası Film Festivali’nde büyük jüri ödülünü alan Güzel Kaybedenler; en iyi belgesel dalında 2011 yılı Oscar adayı olan, Bristol ve West Bank’teki duvar baskılarıyla meşhur olan ancak bugüne kadar kimliğini gizlemiş sokak sanatçısı Banksy’den yola çıkan Çıkışlar Hediyelik Eşya Dükkanından yer alıyor.

26 Mayıs Cumartesi saat 14:00’dedüzenlenecek panelde, 2008 yılında Tate Modern’de gerçekleşen Street Art: The Graffiti Revolution isimli serginin küratörlüğünü üstlenen sanatçı Cedar Lewisohn, Berlin’den Abu Dabi’ye uzanan farklı kentlerde yarattığı doğaçlama heykellerle tanınan Amerikalı sanatçı Brad Downey ve Türkiye’nin en ünlü graffiti sanatçlarından Tunç Dindaş sokak sanatı ve graffiti üzerine konuşacaklar.

27 Mayıs Pazar, saat 14.00 – 19.00 arasında ise Brad Downey’nin atölye çalışması ve Türk grafitti sanatçıları Turbo, Fly Propaganda ve Copikstar’ın gösterileri İstanbul Modern’de gerçekleştirilecek.

Hava Kararınca Sanat Paneli
26 Mayıs Cumartesi, 14.00
Konuşmacılar: Cedar Lewisohn, Brad Downey, Tunç Dindaş

Bu panelde, 2008 yılında Tate Modern’da gerçekleşen Street Art: The Graffiti Revolution isimli serginin küratörlüğünü üstlenen sanatçı Cedar Lewisohn, sokak ve kent kültürünün meydana getirdiği farklı ifade biçimlerini ele alacak. 1970 New York çıkışlı graffiti akımını ve bu akımın Avrupa ve Amerika’daki farklı ülkelerde nasıl geliştiğini aktaracak. Dünyanın dört bir yanında verdiği atölye çalışmaları ve Berlin’den Abu Dabi’ye kadar farklı kentlerde yarattığı doğaçlama heykellerle tanınan Amerikalı sanatçı Brad Downey ise günlük yaşamımızın rutinine müdahale eden işleri üzerinden biçimsel, toplumsal ve politik sorular soracak. Yurtdışındaki birçok sergi ve projede Türkiye’yi temsil eden graffiti sanatçısı Tunç Dindaş ise bu sanatın Türkiye’deki gelişim süreci üzerine konuşacak.

Filmler

Asi Tarz (Wild Style)
Charlie Ahearn, 1983, 82´
İlk hip hop filmi olarak kabul edilen Asi Tarz, düşük bütçesi ve gerçek karakterleriyle 1980’lerde New York’ta ortaya çıkan hip hop ve graffiti akımını, bu yaşam tarzının o günlere yansıyan etkisini inceleyerek kült bir film haline geldi. Filmdeki çalışmalar, graffiti ustaları Dondi, Rammellzee, Zephyr ve Daze tarafından yapıldı. Rock and Roll Hall of Fame “gelmiş geçmiş en iyi 10 rock and roll filmi” listesine aldı.

Stil Savaşları (Style Wars)
Tony Silver ve Henry Chalfant, 1983, 69´
1984 yılındaki Sundance Film Festivali’nin belgesel alanında birincilik ödülü kazanan Stil Savaşları, New York’taki kent peyzajının graffiti sanatçıları tarafından nasıl dönüştürüldüğünü izliyor. Bu sanatçılar yeni bir görsel dil geliştirerek kendi öznelliklerini ifade etmeye, mahallerininin sesini duyurmaya çabalarlar. Film sadece graffitiye kendini adamış sanatçılarla ve breakdansçılarla ilgilenmiyor; kamerasını New York Valisi Ed Koch’tan polis memurlarına, sanat eleştirmenlerinden metroda çalışan işçilere yönlendirerek, hip hop kültürünü farklı yönlerden ele alıyor.

Sistemi Bombala (Bomb the System)
Adam Bhala Lough, 2002, 91´
Rolling Stones’un “1983 tarihli Asi Tarz’ın yeni nesil versiyonu” ilan ettiği Sistemi Bombala, Trainspotting ve Kids filmlerini andıran tarzı, çizgili veya benekli, neon renkli boya müdahaleleri ve hip hop prodüktörü El-P’nin müzikleriyle öne çıkıyor. Film, 19 yaşında liseden yeni mezun olan Blest isimli graffiti sanatçısınını takip ediyor. Blest yaşadığı şehri graffiti çalışmaları ile ”bombalar” ve böylece New York polisinin en çok aranan “bombacıları” listesine girer. Lee Quinones, Cope2 ve Chino BYI gibi bilinen graffiti sanatçılarının yapım aşamasında önemli bir rol oynadıkları film, 2004 yılında En İyi Film dalında Independent Spirit Awards’a aday gösterildi.

Sonrası: Bir Sokak Sanatı Rehberi (Next: A Primer on Urban Painting)
Pablo Aravena, 2005, 95´
Montrealli belgeselci Pablo Aravena izleyiciyi renkli bir dünya turuna çıkarıyor: New York, Paris, Londra, Barselona, Berlin, Amsterdam, San Paulo ve Tokyo sokaklarında graffitinin izini sürüyor. Graffitinin bir yaşam tarzı mı, görüntü kirliliği mi, vandalizm mi yoksa şehirlerin arka sokaklarında doğmuş ama artık sanat galerilerinin yeni gözdesi haline gelmiş bir sanat akımı mı olduğuna dair sorulara cevap bulmaya çalışıyor. Graffitiye adanmış bu belgeselde, akımın öncülerini iş üzerinde yakalıyoruz. Bugün modadan müziğe etkisi tüm alanlarda hissedilen graffitiyle birlikte 1970’lerdeki Brooklyn’den yola çıkarak seyahat ediyoruz. Bu sprey boya salgınına yakalananlar arasında kendilerini geometrik şekillerle ifade eden Almanlar da var, Kanji tarzında işler çıkaran maskeli Japonlar da, yeraltı mezarlarını kendilerine tuval seçen Parisli sanatçılar da...

Bombala / Bomb It
Jon Reiss, 2007, 93´

2007 yılında Tribeca Film Festivali’nde galası gerçekleşen uluslararası graffiti ve sokak sanatı belgeseli olan Bombala, dünya çapındaki graffiti akımı, toplumsal yaşamdaki rolü ve kamusal alanı kontrol etme mücadelesi gibi konuları inceliyor. Belgesel Cape Town, Londra, Paris, Amsterdam ve Sao Paulo gibi şehirlerin bulunduğu beş ayrı kıtada dolaşırken söyleşilere ve graffiti sanatçılarını çalışırken gösteren gerilla görüntülere yer veriyor. Ortaya kamusal alanda sanatın mağara resimlerine uzanan kökeninden başlayarak, 70’ler ve 80’lerde New York’ta ses getiren patlamasını ve dünya çapında bir akım haline gelme evresini belgeleyen bir film çıkıyor.

Güzel Kaybedenler / Beautiful Losers
Aaron Rose ve Joshua Leonard, 2008, 90´
Film, 1990’larda kaykay, sokak modası, bağımsız müzik gibi günümüz altkültürlerinin bulunduğu yeraltı popüler sanat sahnesinde işe başlayan bir grup sanatçıya odaklanıyor. Alanlarında büyük isimler olan Shepard Fairey, Mark Gonzales, Spike Jonze, Margaret Kilgallen, Mike Mills ve Barry McGee gibi isimlerle yapılan röportajlarla sokak sanatının “kendin yap” felsefesini, uygulamasını, arkasındaki nedenleri açıklarken, çağdaş sanat dünyasının dışında kalan “eğitimsiz” sanatçıları resmediyor ve popüler kültür, modern sanat üzerindeki izlerini, etkilerini gösteriyor. South by Southwest’te prömiyeri gerçekleşen Güzel Kaybedenler, CineVegas Uluslararası Film Festivali’nde büyük jüri ödülünü aldı.

Çıkışlar Hediyelik Eşya Dükkanından (Exit Through the Gift Shop)
Banksy, 2010, 87´
2011 Oscar Ödülleri’ne en iyi belgesel dalında aday olan bu eğlenceli film, çağdaş sanat dünyasının, sokak sanatının ve belgesel yapımının iç yüzünü açığa çıkararak bir sokak sanatı filminin nasıl yapılamadığının inanılmaz ve gerçek hikayesini anlatıyor. Her şey, Bristol ve West Bank’teki duvar baskılarıyla meşhur olan ancak bugüne kadar kimliğini gizlemiş sokak sanatçısı Banksy ile başlıyor. Dünya prömiyerini Sundance Film Festivali’nde yapan filmde, Banksy ile arkadaş olup onu kameraya almaya çalışan ancak sonunda Banksy’nin kendi filminin konusu haline gelen Fransız 'belgesel yapımcısı' Terry Guetta’yı takip ediyoruz. Filmde Banksy dışında, Shephard Fairey ve Invader gibi önemli graffiti sanatçılarını da izliyoruz.