Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman

20 Yılda Uluslararası İstanbul Bienali’nden İz Bırakanlar

İstanbul Modern, 6 Eylül’de açılacak Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman başlıklı yeni uluslararası sergisiyle çağdaş sanatı Türkiye’ye tanıtan İstanbul Bienali’nin 20 yıllık geçmişinden bir seçki sunuyor. 2 Aralık 2007 tarihine dek İstanbul Modern’in alt katında ve dış alanlarında sürecek olan sergide 42 sanatçının toplam 50 yapıtı yer alıyor.

Bu yıl, 20. yılını dolduran İstanbul Bienali ile eşzamanlı olarak gerçekleşecek serginin eş-küratörlüğünü İstanbul Modern Direktörü David Elliott ve İstanbul Modern Başküratörü Rosa Martínez üstleniyor. Bienalin geçmişteki evrimini belgelediği gibi gelecekteki gelişimini ve olanaklarını da keşfetme fırsatı sunacak olan Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman sergisinde, geçmiş İstanbul bienallerinin küratörlerinin seçimiyle Türk ve uluslararası sanatçıların her bienali en iyi yansıtan yapıtları sergileniyor. Ayrıca, plazma ekranlarda, önceki bienal mekanları için özel olarak hazırlanmış mekâna-özgü sanat yapıtları yer alıyor.

Serginin sponsorları Morgan Stanley, BP Türkiye, Procter&Gamble (P&G) ve Video Alanı Sponsoru olarak Calyon-Credit Agricole Group, sergi destekçileri İstanbul Büyükşehir Belediyesi, UBS AG, Ernst&Young, Avusturya Kültür Ofisi, Finlandiya Büyükelçiliği, Fransız Kültür Merkezi, Goethe- Institut İstanbul, İsveç Başkonsolosluğu ve İtalyan Kültür Merkezi, sergiye katkıda bulunanlar ise A4 Ofset, Asya Nakliyat, Aviva Sigorta, Borsa Lokantaları A.Ş. , Global Tanıtım Halkla İlişkiler A.Ş., İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü, İntema, Kayra Şarapları, Lafarge Dalsan, Vitra ve Yapı Merkezi.

1987 yılından bugüne, Bienal uluslararası çağdaş sanatı Türkiye’ye sunma görevini üstlendi. Bu sergiyle hem sanat dünyasının son yirmi yıl içindeki hızlı gelişimin İstanbul sanat çevresinin değişimine yansıması hem de genç Türk sanatçı kuşağının uluslararası güncel sanat çevresine katılma süreci gözler önüne serilecek. Bienalin tarihçesini sunan ve yıllar boyunca bienal için çalışmış küratörlerin bakış açılarını izleyiciye göstermek amacıyla düzenlenen Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman sergisi için, İstanbul Modern, Beral Madra, Vasıf Kortun, René Block, Rosa Martinez, Paolo Colombo, Yuko Hasegawa, Dan Cameron ve Charles Esche’den, düzenledikleri bienalde yer alan, ortaya koymak istedikleri yaklaşımı en açık şekilde ifade eden, en ilham verici ve simgesel yapıtlarını belirlemelerini istedi.

Her küratör kendi yönettiği bienali en iyi temsil eden üç sanatçı seçti. Seçilen üç sanatçıdan birinin Türkiye’den olması da öngörülmüştü. A.B.D., Almanya, İskoçya, İspanya, İtalya, Japonya ve Türkiye kökenli olan küratörler, günümüz kültürüne damgasını vuran birçok kilit sanatçının yapıtlarını bir araya getirerek çok renkli bir görünüm oluşturdular. Sergideki yapıtlar, ilk bienalden sonuncusuna doğru ilerleyen zamandizinsel bir düzen içinde yerleştirildi. Her bölümün başlangıcında yer alan ve söz konusu bienale ilişkin belgesel kayıtları bir araya getiren plazma ekranlar, özgün olarak sergilenmiş yapıtların oluşturduğu geniş yelpazeyi ve sergilendikleri özgün mekânları gözler önüne seriyorlar.

Sergide; 1. Uluslararası İstanbul Çağdaş Sanat Sergileri’nden (1987) Beral Madra’nın seçimiyle Michelangelo Pistoletto, Arnulf Rainer ve Sarkis; 2. Uluslararası İstanbul Bienali’nden (1989) Beral Madra’nın seçimiyle Ayşe Erkmen, Serhat Kiraz ve Patrick & Anne Poirier; 3. Uluslararası İstanbul Bienali’den (1992) Vasıf Kortun’un seçimiyle Selim Birsel, Hannah Collins ve Nedko Solakov; 4.Uluslararası İstanbul Bienali’nden (1995) René Block’un seçimiyle Shirin Neshat, Sarkis ve Özel Baskı Portfolyosu içinde yer alan sanatçılar (Ayşe Erkmen, Rebecca Horn, Alfredo Jaar, Ilya Kabakov, Per Kirkeby, Komar&Melamid, Olaf Metzel, Tatsuo Miyajima, Aydan Murtezaoğlu, Nam June Paik, Sarkis, Serge Spitzer, Rosemarie Trockel, Ken Unsworth, Lawrence Weiner, Richard Wentworth, Maaria Wirkkala); 5.Uluslararası İstanbul Bienali’nden (1997) Rosa Martínez’in seçimiyle Eija-Liisa Ahtila, Halil Altındere ve Pipilotti Rist; 6.Uluslararası İstanbul Bienali’nden (1999) Paolo Colombo’nun seçimiyle Haluk Akakçe, Francis Alÿs ve Margherita Manzelli; 7.Uluslararası İstanbul Bienali’nden (2001) Yuko Hasegawa’nın seçimiyle Lee Bul, Magnus Wallin ve Sislej Xhafa; 8.Uluslararası İstanbul Bienali’nden (2003) Dan Cameron’un seçimiyle Cildo Meireles, Marcel Odenbach ve xurban_collective; ve 9.Uluslararası İstanbul Bienali’nden (2005) Vasıf Kortun ile Charles Eshe’nin seçimiyle Phil Collins, Gardar Eide Einarsson ve Solmaz Shahbazi’nin yapıtları yer alacak.

İstanbul’daki sanat çevresinin değişimini ve bienallerin genel olarak bu değişimde oynadıkları rolü yansıtan sergini kataloğunda, her küratör, kentle ve küratörlüğünü yaptıkları bienalle ilgili deneyimlerini ve gelecekteki bienallere ilişkin yorumlarını dile getiren bir yazı yer alıyor. Bienalin 20 yıl içinde geçirdiği evrimi inceleyen ve geçmişten bugüne sanat yönetmenlerinin görüş ve eleştirilerine yer veren kapsamlı ve resimli katalog, bienallere ilişkin kalıcı bir belge niteliği taşıyor.

İstanbul Modern Yönetim Kurulu Başkanı Oya Eczacıbaşı, kataloğa yazdığı önsözde, serginin, hem bienalin geçirdiği evrimi yansıtması hem de Sanat Tarihi’ni oluşturmak amacıyla müzelere rahat bir şekilde uyum sağlayabileceğini göstermesi açısından ayrı bir önem taşıdığını belirterek, "Sergi, bir yandan bu süreçte üretilen Türk ve dünya güncel sanatının en iyi örneklerinden geniş bir yelpazeyi gösterirken bir yandan da sanatsal üretimdeki değişikliklere ve gelecekteki dönüşümlere işaret eden bir tür "değerlendirme" olanağı tanıyor" dedi.

Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman sergisinde, her bienalde farklı yorumlarla ele alınan, çeşitli dünya görüşleri ve sanatsal vizyonlarla birleştirilen, kaotik, çok sesli ve çokkültürlü İstanbul’un özel bir tarihini gözler önüne serildiğini söyleyen Oya Eczacıbaşı, "Böylelikle İstanbul Modern önemli bir misyonu yerine getiriyor, bundan sonra yapılacak çalışmalar için gereken düşünsel platformu ve diyalog ortamını oluşturmuş oluyor" görüşünü dile getirdi.

Uluslararası İstanbul Bienali’nin 20. yıldönümünü vurgulamak amacıyla düzenlenen Şimdiki Zaman, Geçmiş Zaman sergisinin, çağdaş sanat ve çağdaş sanatın olanakları hakkında birçok farklı düşünceyi aynı anda dile getirdiğini belirten İstanbul Modern Müze Direktörü ve serginin eşküratörü David Elliott, "Bir açıdan, kentin gelişim sürecindeki tekil bir dönemin kaydı olan sergi, bir başka açıdan, geçtiğimiz yirmi yıl içinde sanatın ve estetik düşüncenin değişimini yansıtan tarihsel bir okuma, bir diğer açıdan da, küratörlerin ve bienallerin dünya çapındaki yükselişini inceleyen bir durum değerlendirmesi olarak görülebilir. Geçmişle gelecek arasında bıçak sırtı bir denge yaratan sergi, kahramanca, ve belki de mağrur bir şekilde, bugünü yakalamayı ya da en azından anımsamayı hedefliyor. Sergide görecekleriniz bu muammayı ve çok daha fazlasını gözler önüne seriyor" diyor.

Elliott, bu serginin tek bir yaklaşım biçimini dile getiren tek bir kavramı sunmayı değil, tam tersine, sanatsal nitelik hakkındaki farklı inanç ve duyarlıkların olduğu kadar belirli bir mekân ve sınırlı bir zaman diliminin sonucunda ortaya çıkan heterojenliği ve değişimi kutlamayı amaçladığını vurguluyor.

"Bienallerin Geleceği" başlıklı uluslararası sempozyum

İstanbul Modern, "Şimdiki Zaman, Geçmiş Zaman: İstanbul Bienali’nin 20 Yılı" adlı sergisine paralel olarak, İstanbul Modern Eğitim Bölümü - AICA Türkiye işbirliğiyle uluslararası bir sempozyum düzenliyor. Sponsorluğunu İstanbul Modern Eğitim Sponsoru Garanti Bankası’nın üstlendiği, 10 bienalden 8 küratör ile 8 sanatçının katılacağı "Bienallerin Geleceği" başlıklı uluslararası sempozyum 7 ve 8 Eylül tarihlerinde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Oditoryumu’nda gerçekleşecek. Moderatörlüğünü İstanbul Modern Müze Direktörü David Elliott’ın üstlendiği sempozyuma Selim Birsel, René Block, Dan Cameron, Hannah Collins, Paolo Colombo, Ayşe Erkmen, Charles Esche, Yuko Hasegawa, Hou Hanru, Vasıf Kortun, Beral Madra, Sarkis, Solmaz Shahbazi, Nedko Solakov ve Xurban_collective konuşmacı olarak katılacaklar.

7 Eylül 2007 Cuma günü saat 14.00-17.00 arasında gerçekleşecek olan sempozyumun ilk gününde, küratörlerin, kendi bienallerine ve konu hakkındaki düşüncelerine ilişkin yapacakları kısa sunumların ardından, genel tartışma ve soru cevap bölümleriyle sürecek. Beral Madra (1987, 1989), Vasıf Kortun (1992), René Block (1995), Paolo Colombo (1999), Yuko Hasegawa (2001), Dan Cameron (2003), Charles Esche (2005) ve Hou Hanru’nun (2007) konuşmacı olarak katılacakları ilk günde, genel olarak Bienallerin özel olarak da İstanbul Bienali’nin geçmişi, bugünü ve geleceği; Bienallerin kentle kurdukları ilişki; küreselleşmenin son dönemdeki etkileri ve sanat piyasasının hızla büyümesi karşısında Bienallerin değişen rolü gibi konular tartışılacak.

8 Eylül 2007 Cumartesi 11.00-14.00 arasında gerçekleşecek olan sempozyumun ikinci gününe konuşmacı olarak Haluk Akakçe, Selim Birsel, Hannah Collins, Ayşe Erkmen, Sarkis, Solmaz Shahbazi, Nedko Solakov ve xurban_collective katılacaklar. Sanatçılar yapıtları hakkında kısa sunular yaptıktan sonra, bienallerin gelişimlerindeki rolü üzerine yorumlarını dile getirecekler. Sanatçıların küratöryel olmayan bu farklı görüş ve düşünceleri, temel konulara son derece önemli katkılar sağlayacak. Sempozyum, tüm konuşmacıların katılacağı genel bir tartışmayla son bulacak.
Katılımın ücretsiz olduğu sempozyumda, konuşmalar ingilizce yapılacak ve Türkçe’ye simültane çeviri gerçekleştirilecek.

Gelecek Zaman Oyunları

İstanbul Modern Eğitim Bölümü, çocuk ve gençler için Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman sergisine paralel olarak "Gelecek Zaman Oyunları" başlıklı özel programlar hazırladı. İstanbul Modern Eğitim Sponsoru Garanti Bankası’nın katkılarıyla gerçekleşen bu programlarda katılımcılar, "Gelecek Zaman Oyunları" ile İstanbul Bienali’nin 20 yılını eğlenceli ve sürprizlerle dolu etkinliklerle izleyecek, geçmişi, bugünü ve geleceği çağdaş sanat yapıtlarında yakalayacak, kendi sanat çalışmalarında kendi zamanlarını yaratacaklar.

6 Eylül- 2 Aralık tarihleri arasında Pazartesi hariç, hafta içi her gün düzenlenecek olan Atölye Çalışmaları’nda ana sınıfı çocuklarından lise son sınıf gençler çeşitli etkinliklere katılabilecekler. Farklı yaş gruplarına göre çeşitlenen eğitim programları ile çocuklar ve gençler sergilenen yapıtlardan ya da sanatçılardan yola çıkarak hazırlanan atölye çalışmalarına katılabilir, sanatçıların tasarladıkları yaratıcı projeleri gerçekleştirebilir, özel eğitimli rehberlerimiz eşliğinde düzenlenen özel sergi turlarına çıkabilir, Sarkis’in sergide yer alan "Pilav ve Tartışma Yeri" adlı yapıtın etrafında sanatçılar ve sanat eleştirmenleriyle birlikte sanat tartışmalarına katılarak geleneksel nohutlu pilavlarını yiyebilir ya da deneysel yaratılarını Eğitim Odası’nda sergileyebilirler.

Her Cumartesi saat 11.00 ve her Pazar saat 14.00’te gerçekleştirilecek olan Sanatçı Projeleri’nde ise Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman sergisinde yapıtları bulunan sanatçıların 7-16 yaş grubu çocuklar için özel olarak tasarladıkları yaratıcı çalışmalar yapılacak. Bu projelerle, çocuklar düş güçlerini özgür biçimde kullanacak, farklı malzemelerle tanışacaklar.


Üst: Sislej Xhafa, Zarif Hasta Otobüs, 2001, performans
Önceki Sayfa (Sol): Eiija-Liisa Ahtila, Eğer 6, 9 olsaydı, 1995, video projeksiyonu
Önceki Sayfa (Sağ): Ayşe Erkmen, Görüntü 3017, 1995, ofset baskı plakası üzerine pozlandırma