İşgal Altında

İstanbul Modern, küratörlüğünü Paolo Colombo’nun üstlendiği üç sanatçının çalışmalarını içeren 8.Video Programı’nı sunuyor

İstanbul Modern, küratörlüğünü Paolo Colombo’nun üstlendiği "İşgal Altında" başlıklı 8.Video Programı’nda Anna Gaskell, Miranda July ve Rosemarie Trockel’in yoğun psikolojik mekânların varlık ve yoklukla nasıl işgal edildiklerini gösteren video yapıtlarını bir araya getiriyor. 23 Nisan’da başlayacak olan "İşgal Altında" başlıklı 8.Video Programı 10 Ağustos 2008 tarihine dek sürecek.

Anna Gaskell’in duygusallıkla dolu videoları, Miranda July’nin dokunaklı bir şekilde mesafeli kısa filmleri ve Rosemarie Trockel’ın soyut hileli filmleri, sinemanın aksiyon biçemlerinin çok ötesine uzanan farklı anlatılar ortaya koyuyorlar. Bu yapıtlarda, montaj tekniği aracılığıyla, bir dizi bağlantısız sekans, yoğun psikolojik ruh hallerini yansıtan homojen ve son derece anlamlı bir süreklilik elde ediyor.

Programda yer alan Rosemarie Trockel’in Mr. Su , à la Motte, Söyleşi, Ei Dorado, Miranda July’nin Haysha Royko ve Anna Gaskell’in Ölüdoğa başlıklı beş yapıtı da imgelerinin saf gücü sayesinde, izleyicileri kendi meta-anlatılarının içine çeken son derece farklı bir görsel cazibeye sahip. Alegoriler, eğretilemeler, biçimsel benzerlikler, sanatçıların görsel sözdizimlerinin temelini oluşturuyor. Bu retorik araçların kullanımı ve belirgin bir şekilde basit filmsel araçlar sayesinde, her biri kendine özgü bir biçimde "mekân" meselesine odaklanıyor: Anna Gaskell’de yer değiştirme ve kayıp duygusu; Miranda July’da kamusal alanın işgal edilmesine yönelik bilinçdışı çatışma; Rosemarie Trockel’da mahrem bir mekânın yaratıcı olanakları ve duygusal kaprisleri açığa çıkıyor.

ROSEMARIE TROCKEL

Bir güvenin, örgülü bir yüzeyde yemek yemesini gösteren "à la Motte", bu eylemi tersine döndürerek yüzeyi eski haline geri çeviriyor. Yemek yiyen güve yanılsaması, tek tek karelerin devinim duygusu uyandıracak bir süreklilik oluşturacak şekilde art arda dizilmesiyle gerçekleştirilen stop-motion film tekniğiyle hayata geçiriliyor. Sanattarihsel bağlamda "à la Motte" Trockel’in "örgü" çalışmalarına ve Fontana’nın yarılmış tuvallerine gönderirken, daha geniş kültürel bağlamda ise, genel olarak sanatçının asla bitmeyen ve tamamlanmayan çalışmasının bir metaforu olan, Odysseus’un, tüm zamanını, gece boyunca ördüğü ağı gün boyunca çözmekle geçiren karısı Penelope’yi ima ediyor.

"Mr. Sun"da Trockel’in kamerası, Brigitte Bardot’nun söylediği "Mr. Sun" şarkısı eşliğinde, bir elektrikli fırının biçimsel görünümleri üzerinde oyalanıyor. Video boyunca, fırının eşzamanlı olmayan, üst üste bindirilmiş görüntüleri, müziğin güneşle dolu kırsal havasıyla zıtlık oluşturacak şekilde, ev işlerinin yabancılaştırıcılığının ve ev yaşamının ürettiği duygusal çözülme ve yalnızlığın altını çiziyor.

"Söyleşi", Trockel’ın heykel çalışmalarının sürekli malzemelerinden biri olan, elektrikli fırındaki bir dizi yemek pişirme levhasını gösteriyor. 1960’ların Op-Art’ına görsel bir göndermeyle, levhalar sessiz bir dansı sürdürüyorlar ve sanki karşılıklı bir söyleşi içindelermiş gibi kendi aralarında bir diyalog oluşturuyorlar.

"Ei Dorado" (1993), çok sayıda altın ve değerli maden yatağına sahip efsanevi El Dorado’dan hareketle yapılan bir kelime oyunu. Bilinen dünyanın ötesindeki bu bölgede, gereksinimler sürekli bir biçimde karşılanıyor ve bireyler daimi bir barış içinde yaşıyorlar. Video, Janis Joplin’’in çok uzaklardan duyulan "Cry Baby"si ve suların gürültüsü eşliğinde, yumuşak hareketlerle sallanarak bireylerin kırılganlığını simgeleyen yumurtaları gösteriyor. Yumurtalar, önce yavaşça, daha sonra hızlı ve taşkın bir şekilde, bir bez parçasına doğru yuvalanarak ufkun ötesinde kayboluyorlar. Video, kırılmış yumurta akları, sarıları ve yumurtaların kırıldıkları beyaz yüzeydeki kabuklarına yazılmış isimlerden arta kalanlardan oluşan bir kompozisyonla son buluyor.

Yapıtları 1980’li yıllardan bu yana uluslararası çapta sergilenen Rosemarie Trockel (Schwerte, Almanya, 1952) Köln’de yaşıyor ve çalışıyor. Sanatçı, çalışmalarında toplumsal temsil biçimlerini ve klişeleri incelemek aracıyla feminist bir bakış açısını devreye sokuyor. Çizimden heykele, videodan alâmetifarikası olan "örgü" çalışmalarına uzanan bir çeşitlilikte teknikleri bir araya getiren yapıtları, kamusal alan ile içsel yaşam ve bireyin psikolojisi arasındaki sınırları araştırıyor.

Trockel, 1990’ların başından bu yana, belirgin bir şekilde basit, doğrudan ve ucuza mal edilmiş nitelikleriyle belirginleşen videolarını sergiliyor. Erken dönem video çalışmalarında sanatçı, yabancılaştırıcı ve kısıtlayıcı olduğu düşünülen bir mekâna içkin sanatsal olanakların altını çizerek, mahrem alanların işgaline odaklanıyor.

MIRANDA JULY

"Haysha Royko" tek bir uzun çekimden oluşuyor. Portland Havaalanı’nın bekleme salonunda üç kişi, mekân ve enerji hakkında konuşuyorlar. Kaydedildiklerinden habersiz olan bu üç kişinin bedenlerinden renk haleleri yansıyor. Olağandışı ve ironik bir biçimde, bu renk haleleri, mekân ve uzam konusunda yarışan yolcuların bilinçaltlarını imliyor. Yapıtın adı, sanatçının bu videoyu çekerken rastlantı eseri karşılaştığı bir kadının adını taşıyor. Belirgin bir biçimde uyuşturucu bir etkiye sahip olan "Haysha Royko", genellikle gündelik olayların tuhaf mantığını ve davranış alışkanlıklarını büyük bir zarafet ve duyarlıkla vurgulayan sanatçının yapıtının geneli düşünüldüğünde daha da anlamlı bir hale geliyor.

Performans sanatçısı, yazar ve sinemacı olan Miranda July (Barre, Vermont, 1974) halen Los Angeles’te yaşıyor ve çalışıyor. Yapıtları The Kitchen, Guggenheim Müzesi, MoMA ve 2002 ve 2004 yıllarında Whitney Bienniali’nde sergilendi. 2005 yılında, kendi yazıp oynadığı ilk uzun metraj filmi "Me and You and Everyone We Know"u (Ben, Sen ve Tanıdığımız Herkes) çekti. Film, 2005 yılında Cannes Film Festivali’nde Altın Kamera ve Sundance Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü’nü kazandı. Kurmaca metinleri The New Yorker, The Paris Review ve Zoetrope dergilerinde yayımlandı. "Harika bir başlangıç, son derece özgün ve zorlayıcı yeni bir ses" olarak tanımlanan ve kısa öykülerinden oluşan "No One Belongs Here More Than You" adlı kitabı 2007 yılında Scribner tarafından yayımlandı. Miranda July halen ikinci uzun metrajlı filmi üzerinde çalışıyor.

ANNA GASKELL

"Ölüdoğa", bulutlu bir günde, İtalyan tarzı ıssız bir bahçede, kendisini ve ikizini arayarak, kendi adımlarını çizen genç bir kadının hikâyesi. Videoya bir belirsizlik havası hâkim: nesnel ve öznel yaklaşımlar birbirlerinin içine girmiş durumda; üç parçaya bölünmüş ekran, izleyiciye üç farklı çağdaş bakış açısı sunuyor; günışığının, oyuncul gölgelerin eksikliğini iyice belirginleştiren eksikliği, eylemi asılı kalmış bir zamana yerleştiriyor. Film, bahçenin, kendi ruh halinin nesnel karşılığı olan verimsiz toprağında gezindikte sonra genç kadının bir bitki labirentinde ikiziyle (kendisi?) karşılaştığı anda son eriyor.

Art Institute of Chicago’dan BFA, Yale Üniversitesi’den MFA dereceleri alan Anna Gaskell (Des Moines, Iowa, 1969) halen New York’ta yaşıyor ve çalışıyor. İlk çalışmaları oto-portre tarzındaki fotoğraflardan oluşan sanatçı, daha sonra, genellikle Lewis Carroll’un "Alis Harikalar Diyarında" adlı romanından sahneleri ve karakterleri somutlaştıran genç kızların eylem içindeki görüntülerini fotoğraflamaya başladı. Daha sonra, video tekniğinin, anlatılarına ses kazandıracak, edebiyat ve sinema tarihinden etkilenmelerini gösterebilecek en uygun araç olduğuna karar verdi. Özenli bir şekilde düzenlenmiş, ışıklandırılmış ve kurgulanmış sahneleri, sanatçının, alegoriler ve metaforlarla işlenmiş olan ve genellikle bireyin hayatındaki, rüştüne kavuşma, ıstırap verici bir psikolojik kaygı ya da kayıp hissi ya da gizli bir gerçekliğin ani keşfi gibi geçiş dönemleriyle bağlantılı konulara odaklanan gizemli öykülerden oluşan "eliptik anlatılar" olarak tanımladığı yaklaşımın öreklerini oluştururlar.